اسم مفعولاسم مشتق از فعل مضارع مجهول را اسم مفعول گویند. ۱ - تعریفاسم مفعول، از مصادیق مشتق اصولی و اسمی است که از فعل مضارع مجهول، یعنی از «یُفعَل»، مشتق گردیده و بر کسی یا چیزی که فعل بر آن واقع شده، دلالت می‌کند. ۲ - نزاع اصولیاننزاع اصولیون در مبحث مشتق مبنی بر این که آیا مشتق در خصوص «ما تلبس بالمبدأ» حقیقت است یا اعم از آن و «ما انقضی عنه المبدأ»، در اسم مفعول هم جاری است. ۳ - اشکال اصولیانبرخی از اصولی‌ها با داخل بودن اسم مفعول در بحث مشتق مخالف بوده و می‌گویند: مفعول یعنی «من وقع علیه الفعل» و در چنین معنایی نمی‌توان انقضا تصور کرد، زیرا معنای انقضا این است که در زمانی فعلی بر مفعول واقع نمی‌شود، و چنین چیزی در اسم مفعول ممتنع است، هر چند سال‌ها از آن بگذرد. ۳.۱ - جواب از اشکالبه این اشکال دو جواب نقضی و حلّی داده شده که به ترتیب عبارت است از: ۱. عین همین اشکال در اسم فاعل هم هست، و هر چه در آن جا گفته شود، در این جا نیز گفته می‌شود؛ ۲. وقتی وقوع ضرب را مثل صدور آن، فعلی در مقابل شأنی فرض کنیم، منقضی شدن در مورد آن نیز متصور است. [۶]
دهخدا، علی اکبر، لغت نامه دهخدا، ج۲، ص۲۱۸۴.
[۷]
فاضل لنکرانی، محمد، سیری کامل در اصول فقه، ج۲، ص ۵۷۷-۵۷۶.
۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۱۹۲، برگرفته از مقاله «اسم مفعول». رده‌های این صفحه : اسما | مشتق(اصول)
|